Pisanie w kirgiskiej cyrylicy, zwłaszcza znaków specjalnych, nie musi być już takie trudne. Można w tym celu stosować zarówno klawiatury online jak i zainstalować własną klawiaturę na komputerze. Krótki tutorial o tym jak to zrobić na Windowsie i Macu, po co w ogóle to robić oraz jak poprawić swoją umiejętność pisania w cyrylicy.

Klawiatury online

Najprostszym wyjściem są klawiatury online. Idealne jeśli dopiero zaczynasz uczyć się pisać i czytać w cyrylicy. Nie trzeba nic instalować, wchodzisz i klikasz. Poniżej kilka moich ulubionych:

• http://gate2home.com/Kyrgyz-Keyboard (bardzo ładna)
• http://www.lexilogos.com/keyboard/kyrgyz.htm
• http://kyrgyz.keyboard.su (wiele różnych klawiatur dla języków z regionu)
• http://www.101languages.net/kyrgyz/keyboard/ (inne linki do nauki języka)

 

Klawiatury instalowane na komputerze

 

Wersja dla osób, które chcą już komunikować się online w cyrylicy. Albo dla takich jak ja, poirytowanych faktem, że pisanie na klawiaturach online tak strasznie długo trwa.

Windows

Zmiana układu klawiatury odbywa się w przypadku klawiatury kirgiskiej, tam samo jak w przypadku klawiatury polskiej, angielskiej lub innej.

Start –> Panel sterowania (Control Panel) –>  Ustawienia regionalne i języka (Regional and Language Options) –>  Klawiatury i języki (w starszych wersjach tak jak poniżej pojawi się zakładka Języki, w nowszych wystarczy znaleść opcje klawiatur)–> przycisk „Zmień klawiatury –> Dodaj (w wszystkich wersjach windowsa wygląda to dość podobnie).

Należy wybrać język kirgiski z listy i kliknąć dodaj.

Uwaga, na pasku zadań pojawi się ikona języka. Po kliknięciu można wybrać język wprowadzania (spośród wszystkich dodanych języków).

 

Mac (IOS 10) Instalacja klawiatury

Zmiana w Macu jest nieco trudniejsza, ponieważ kirgiski nie znajduje się na liście standardowo dostępnych klawiatur. Przed dodaniem klawiatury kirgiskiej należy wcześniej pobrać pliki i zainstalować je w systemie.

Pobierz klawiaturę kirgiską

Idź do strony: https://github.com/latysh/kyrgyz-keyboard-layout-mac

Pobierz poniższe pliki

 

Instalacja kirgiskiej klawiatury na macu

Otwórz Finder.

W pasku na górze wybierz: Idź —> Komputer —> Macintosh —> Biblioteki (Libraries)

 

 

Wyszukaj folder Keyboard Layouts.

Wklej dwa pliki: kyrgyz.kelayout oraz Kyrgyz.icns

 

 

Dodawanie  klawiaturę

Ikona Jabłka  (po lewej stronie w pasku zadan) –> Preferencje systemowe –> Klawiatura –> zakładka Źródła wprowadzania

 

Znak Plusa –> Wybierz Inne. –> Dodaj

Klawiatura pojawi się w pasku.

Za pomocą kliknięcia można ją dowolnie zmieniać z innymi klawiaturami.

 

Jak przełączać klawiatury za pomocą skrótu?

 

Windows 7

1. Menu Start —> Panel sterowania

2. Zegar, język, region —> Zmień klawiatury lub inne metody wprowadzania danych —> Przycisk Zmień

3. Otwarte okno —> Zakładka ‚Zaawansowane ustawienia klawiszy” —> Przycisk „zmień sekwencję klawiszy”

4. W nowym oknie, zaznacz opcję Ctrl + Shift, aby umożliwić zmianę klawiatury za pomocą skrótu.

Mac

Użyj skrótu lewy CMD + Spacja aby płynnie przechodzić między klawiaturami.

Jeśli nie działa od razu, przytrzymaj lewy klawisz cmd nieco dłużej.

 

Jak pisać na klawiaturze kirgiskie znaki specjalne?

 

Trzy znaki charakterystyczne dla języka kirgiskiego pisze sie z prawym Alt.

 

Kirgiskie znaki specjalne:

ү (prawy Alt + у )

ң (prawy Alt + н )

ө (prawy Alt + о )

ё  (mimo, że zdjęcie pokazuję tą literę w innym miejscu, u mnie jest tuż między э a Enter)

Wielkie litery pisze się dodatkowo z lewym Shiftem.

 

Kirgiskie znaki przestankowe: 

,  (Shift + 6)

. (Shift + 7)

: (Shift + 4)

; (Shift + 8)

– tak jak po polsku ( po lewej od +)

! (Shift + 1)

? (Shift + ю )

+ =  (tak jak po polsku)

( ) (nawiasy tak jak po polsku,  otwarcie: Shift + 9, zamknięcie Shift +0)

„ „ (Shift +2)

 

Skąd mam wiedzieć, która litera jest która?

Na to pytanie jest kilka odpowiedzi:

1. bezwzrokowe pisanie.

Przydatna umiejętność, którą w przypadku cyrylicy także można wyćwiczyć za pomocą programu. Choć nadal piszę wolniej w cyrylicy niż w pozostałych językach, polecam ten program  STAMINA , który faktycznie pomaga zyskać przynajmniej ogólne rozeznanie, gdzie która litera się znajduje.  Niestety instrukcja instalacji jest jedynie po angielsku, a ćwiczyć można tylko rosyjską lub ukraińską klawiaturę. Jednak kirgiska klawiatura różni się od rosyjskiej jedynie 3 znakami, toteż nie powinien to być bardzo duży problem.

2. Klawiatura ekranowa.

W czasie pisania można włączyć klawiaturę ekranową i zamiast na palce patrzeć na swoją klawiaturę na ekranie. Jest to jakieś rozwiązanie, póki nie nauczysz się pisać z pamięci.

Windows: Start -> uruchom –> Wpisz komendę osk –> OK.

Mac:  Ikona jabłka –> Preferencje systemowe –> Klawiatura –> (w zakładce Klawiatura) –> Pokazuj podgląd klawiatury i znaków w pasku menu.  –> Zamknij.  W pasku menu tam gdzie jest język, rozwiń klawiaturę (np. polski) i pojawi się dodatowa opcja „Pokaż okno podgląd klawiatur”.

3.  Naklejki na klawisze. 

To moja ulubiona metoda, którą widać na moim komputerze na zdjęciach. Kosztują na allegro ok. 3-10 zł. Minusy również widać na zdjęciach. Już po 2 tygodniach wierzchnia warstwa naklejek ulega zdarciu. Nie wygląda to estetycznie i brudzi palce. Po około miesiącu intensywnego pisania, naklejki stają się gładkie, wytarte i dobrze przylegają do klawiszy.  Warstwa, która się ściera zawiera nadruk polskich liter. Warstwa, która się nie ściera ma nadruk liter w cyrylicy. W efekcie nie widać już polskich liter (są zaklejone). Ponieważ ścieranie jest rozłożone w czasu, można stopniowo się odzwyczajać od widoku polskich liter na klawiaturze. Osobiście mi brak polskich liter nie przeszkadza, bowiem w alfabecie łacińskim piszę bezwzrokowo. Jedynie estetyka nieco cierpi.

(Ponadto to skuteczna metoda, żeby odstraszyć niepowołane osoby od korzystania z twojego komputera ;) ).

W moim przypadku, zakup naklejek zrewolucjonizował naukę moich języków i bardzo przyspieszył progres w szybkości czytania w cyrylicy (wcześniej czytałam, ale z prędkością pierwszoklasisty ;-) ). Dodatkowo, w końcu jestem w stanie tworzyć własne fiszki oraz listy słów, a także lepiej notować na lekcjach na skajpie. Brak kirgiskich znaków specjalnych w rosyjskiej klawiaturze źle też wpływa na naukę wymowy, toteż w tej kwestii też widzę postęp. W skrócie, mimo minusów, jestem ogromną fanką naklejek.

Nie sądzę przy tym, że droższe naklejki gwarantują lepszą jakość. Moje kosztowały ok. 7 zł. Naklejki można zamówić w kilku wersjach kolorystycznych. Na zdjęciach u mnie widać czarne.

4.  Zamów klawiaturę na USB.

Przypuszczam, że rosyjska klawiatura zdałaby egzamin, także w przypadku instalacji kirgiskiej klawiatury, jednak nie testowałam (dajcie znać, jeśli ktoś wie w komentarzu). Zapytany w Internetach Kirgiz był tak zdziwiony moim pytaniem o rozwiązanie problemów z klawiaturą, że aż zaproponował mi wysłanie swojej zbędnej pocztą (chyba mało cudzoziemców pyta o takie rzeczy). Fanom komputerów stacjonarnych to rozwiązanie może przypaść do gustu. Przypuszczam więc, że jeśli zaciągnie się języka, nie jest to bardzo duży problem, by taką klawiaturę zdobyć. Można też popytać znajomych, czy by nie przywieźli :).

Jak pisać szybciej?

Tutaj niestety odpowiedź jest jedna.

Pisać dużo. Bardzo dużo. Po rosyjsku, ukraiński albo oczywiście po kirgisku.

Fiszki, krótkie teksty, wiadomości na vkontakte albo na czacie do partnerów językowych (np. italki), słowa w internetowych słownikach. Każda metoda jest dobra.

Nie od razu Kraków zbudowano i z wolnych pisaniem trzeba przez pewien czas żyć. W czasie moich lekcji kirgiskiego na skajpie nadal często mam problem z szybkim zanotowaniem rzeczy, która mówi nauczycielka, ponieważ w cyrylicy piszę jeszcze relatywnie wolno, a w każdym razie wolniej niż w innych układach klawiszy.

Całkiem dobrze sprawdza mi się metoda zamiany cyrylicy na coś co umiem napisać bez wysiłku, a potem mogę później przepisać w cyrylicy w wolnym czasie.

Przykład

Bardzo lubię zielonę herbatę.

Мен көк чай  жакшы көрөм.

Moja notatka: men kök czaj dzakszy köröm. (niemiecki układ klawiatury, stosuję umlauty)

Inny pomysł: men kók ciaj dżakszy kóróm (polski układ klawiatury, stosuję polskie znaki i dwuznaki)

Zdecydowałam się na notowanie z pomocą niemieckiego układu klawiatury, bowiem piszę w nim szybko i są tam umlauty  (podobają mi się jako zastępnik ө oraz ү). Dzięki temu mogę szybko zanotować wersję kirgiską i polskie tłumaczenie bez zmiany układu klawiatury. Jednak polska klawiatura też nadaje sie do robienia notatek, ponieważ zawiera sporo znaków specjalnych. Angielska w takim celu oferuje dość ograniczony wybór.

Trzeba po prostu wymyślić sobie własny system notowania znaków specjalnych (np. ó oznacza ө, albo ng albo ą zamiast ң , ui zamiast ү  , dż na ж itd. najlepiej wybierz sobie to, co tobie najbardziej się kojarzy ), a następnie przepisywać notatki na komputerze cyrylicą (ćwiczysz wtedy pisanie na klawiaturze oraz czytanie, a jednocześnie powtarzasz materiał z lekcji. Trzy w jednym!).

Warto jednak uwzględnić to, by zapis w notatkach był jednoznaczny. Jeśli pojawia się litera ю która pojawia się w ogóle bardzo rzadko, to trzeba mieć na nią inny symbol (np.  ju) niż na dość popularne иу (np. iu), które wymawia się dokładnie tak samo, ale w języku kirgiskim jest tym preferowanym zapisem.

Po co pisać w kirgiskiej cyrylicy?

Przecież można pisać listy i prace domowe w zeszycie!

Ano można. Tylko… cały świat internetu pozostaje za drzwiami twojego klawiszowego analfabetyzmu. Nie porozmawiasz z nikim na czacie, nie napiszesz maila, nie sprawdzisz nic w internetowym słowniku, nie wygooglujesz co to jest бешбармак . Kirgistan to nie trzeci świat. Oni też mają internet ;).

Bez pisania, odcinasz się od świata online. Cały czas będziesz patrzeć na ten język z perspektywy cudzoziemca.

Pisanie w cyrylicy na komputerze to przydatna umiejętność, która otwiera wiele nowych możliwości w nauce języka w Internecie.

A ponadto, płynne używanie kirgiskej cyrylicy poprawia wymowę i gramatykę. Istnieje różnica w zapisie: көрөм oraz кором. Może nie na pierwszy rzut oka, ale później istnienie tych małych literek ma kolosalne znaczenie dla poprawnej wymowy i formułowania zdań. Na dłuższą metę nie da się tego uniknąć.

Lepiej przełknąć tą pigułkę szybko i poczekać aż zadziała. Rezultaty na pewno są obiecujące :).

 

Szukałam dobrego tutarialu o klawiaturze kirgiskiej na maca na tyle długo, że w końcu postanowiłam napisać własny. Bedzie mi miło jeśli tutorial Ci się przydał, koniecznie napisz w komentarzu!

 

 

 

 

 

 

Ps. Dodatkowy fragment dla tych, którzy szukają drogi na skróty. Dodaj klawiaturę rosyjką i pisz kirgiskie znaki oddzielnie.

Pisanie kirgiskich znaków specjalnych bez zainstalowanej klawiatury

 

W tym celu można skorzystać z tabeli kodów ASCII, ale potrzebna jest klawiatura numeryczna.

LINK 

Windows: potrzebna jest klawiatura numeryczna. Wpisz poniższy kod ASCII razem z wciśniętym klawiszem ALT (innymi słowy naciśnij Alt oraz wprowadź ciągi znaków na klawiaturze numerycznej).

Mac: wprowadzanie z klawiatury numerycznej. Również z klawiszem ALT (option)